Dứa dại

Dứa dại thường mọc trên những vùng cát ẩm, dọc các khu rừng ngập mặn, các bụi ven biển, phổ biến ở Kiên Giang, Đồng Nai, Bình Thuận, Khánh Hòa, Quảng Nam, Đà Nẵng, Hòa Bình, Quảng Ninh… Mọi bộ phận của cây đều được sử dụng vào nhiều mục đích khác nhau: cây trồng làm cảnh, làm tường rào, có nơi khai thác lá để làm chiếu… mặc dù rất ít dùng hoặc không dùng trong thực phẩm chế biến món ăn, nhưng Dứa dại lại được Y học cổ truyền khai thác để làm vị thuốc chữa bệnh rất hiệu quả, đặc biệt là các chứng bệnh về Thận.

Dứa dại

Dứa dại hay còn gọi là Dứa gai, dứa gỗ, dứa rừng… có tên khoa học là Pandanus tectorius Sol. hoặc Pandanus tonkinensis Mart., họ Dứa dại (Pandanaceae).

Cây được trồng làm bờ rào ở nhiều nơi và mọc hoang thành bụi cao đến 3m, thân phân nhánh. Lá dài, hình máng không lông, màu lục đậm, dài 50-60cm, mép lá có nhiều gai sắc. Quả mọc ở ngọn cành cấu tạo từ nhiều “quả” nhỏ. Quả to khi chín màu vàng.

Y học cổ truyền dùng ngọn non, lá, rễ, quả để là vị thuốc. Rễ Dứa dại chữa phù thũng, gầy xương, chứng đái dắt, nước tiểu vàng đục (rễ non chưa bám đất càng tốt, đào về rửa sạch, thái mỏng, phơi khô). Ngọn non thu hái vào mùa xuân, dùng tươi hay phơi sấy khô chữa sỏi thận, chứng đái buốt, đái ra máu, chữa kinh phong trẻ em. Quả non phơi khô chữa cao huyết áp, tiểu đường.

Trong dân gian thường dùng 6-16g/ ngày dưới dạng thuốc sắc.

Sau đây là một số bài thuốc từ Dứa dại:

1. Trị tiểu đường: lá Dứa dại cắt khúc phơi khô, hãm với nước uống thay trà bình thường. Sử dụng thường xuyên trong vòng 1-3 tuần mới bắt đầu có kết quả.
2. Chữa Sỏi thận, bàng quang, đau vùng thắt lưng, đát rắt, đái nhiều lần. Siêu âm thấy thận, bàng quang có sỏi: Rễ cây dứa dại (tươi) 20g, Thổ phục linh (sao) 30g, Rễ non cây dừa (Sao) 20g, Rễ cỏ tranh (tươi) 20g, Mã đề (sao) 20g, Lá sả (tươi) 20g. Sắc uống ngày một thang. Kiêng kỵ: đậu xanh, măng tre, các loại thức ăn nhiều chất vôi.
3. Sỏi thận, đau lưng, đi tiểu buốt, tiểu khó, tiểu ra cặn đục, có lúc đi tiểu ra máu: Rễ dứa dại 20g, Thổ phục linh 30g, Mã đề 20g, Rễ dừa non 20g, Rễ tranh 15g, Lá sả 20g. Sắc uống ngày 1 thang.
4. Đau dây thần kinh tọa – đau ngang thắt lưng lan xuống mông, đùi, xuống mặt sau cẳng chân, cúi ngửa khó khăn, đi lại hạn chế: Rễ dứa dại 15g, Rễ thân xạ 20g, Tang ký sinh, 20g, Rễ dạch 20g, Đỗ trọng 20g, Cây Xấu hổ 15g, Huyết sâm 20g, Hoài sơn 20g, Cam thảo dây 15g, Phòng phong 20g, Mộc hương 15g. Sắc uống ngày một thang. Kiêng ăn măng tre, thịt gà, thịt bò, cà pháo, mắm nên.
5. Hỗ trợ điều trị viêm cầu thận, phù thũng: Rễ Dứa gai 8g nướng qua; vỏ cây Đại (sao vàng), rễ Si, rễ Cau non, Hương nhu, Tía tô, Hoắc hương, mỗi thứ 8g; Hậu phác 12g. Tất cả thái nhỏ, sắc với 400ml nước còn 100ml, uống làm 2 lần. 5 ngày là một liệu trình.

Kim Anh